Wat heeft de heer met zijn hellebaard te maken met de arrogantie van China?

Kan het begrip staat of land nog veel treffender worden voorgesteld dan met het Chinese karakter guo ? Het karakter verbeeldt de heer die met zijn hellebaard de grenzen van zijn landgoed verdedigt. De vereenvoudigde versie van het karakter, dat in gebruik is in de Volksrepubliek China, heeft eigenlijk weinig overgelaten van het origineel. Het verhaal gaat dat de Chinese communisten dit karakter oorspronkelijk hadden afgekort als een koning met zijn land. Maar het zou wel erg ironisch zijn dat juist de Volksrepubliek, die er prat op gaat korte metten te hebben gemaakt met de oude feodalistische maatschappij, gebruik maakt van een karakter waarmee in wezen een monarchie wordt gesymboliseerd.
Daarom werd er een streepje aan de koning toegevoegd, zodat het veranderde in jade.
Nu China zich in ijltempo ontwikkelt tot een moderne staat, en uiteindelijk tot een grootmacht, rijst bij velen de vraag of de ‘heer in zijn landgrenzen’ geen behoefte zou krijgen om anderen met zijn ‘hellebaard’ te laten kennis maken. De raketoefeningen in de Straat van Taiwan liggen bij veel mensen nog vers in het geheugen. De toon van de Chinese media laat nu ook aan duidelijkheid niets te wensen over: Taiwan is een deel van China en het buitenland heeft geen recht zich te bemoeien met de interne aangelegenheden van dit land.
Onlangs is er een boek op de Chinese markt verschenen dat “China mag ‘nee’ zeggen” heet (Zhongguo keyi shuo bu). De auteur speelt heel handig in op het volkssentiment dat China niet meer met zich zal laten sollen,

zoals dat gebeurde tijdens de Opiumoorlog, de vernietiging van het Zomerpaleis en de Japanse bezetting. In het boek komt een passage voor waarin de auteur schrijft dat de VS twee belangrijke oorlogsmonumenten heeft.
Eén voor de oorlogsslachtoffers van Vietnam en één voor die van Korea. Hij zegt hierover dat, zou Amerika op dezelfde voet doorgaan, zoals het nu met China omgaat (inzake Taiwan, de mensenrechten, copyrights en Tibet), Amerika nog een derde oorlogsmonument moet oprichten: voor de slachtoffers van China.
China wordt in haar houding tegenover de internationale gemeenschap weleens arrogantie verweten. Sommigen zien deze arrogantie als een overblijfsel van het oude keizerrijk, dat zichzelf als het middelpunt van de wereld beschouwde, waar vorsten en koningen naartoe kwamen om tribuut te brengen.
De naam China (Zhongguo) letterlijk: Rijk van het Midden zegt toch al genoeg? China is niet alleen arrogant, het is ook megalomaan en heeft erg lange tenen, waar je beter niet op kunt stappen.
Ik denk dat hierbij twee punten van belang zijn om in het oog te houden. Ten eerste vindt het gescherm over Tibet, Taiwan en de mensenrechten heus niet alleen plaats vanuit een streven om de vaandel van de vrijheid hoog te houden, maar heeft het vooral een politiek oogmerk.
Voorts is de houding van China karakteristiek voor een land dat niet alleen behept is met het verleden, maar dat op weg naar de toekomst zijn verleden nog verwerken moet. De sinologen Zürcher en Vermeer zeiden eens in een interview in Elseviers dat

het Westen wat meer geduld met China zou moeten opbrengen, omdat China een land is met een oude cultuur, dat de sprong naar de moderniteit enkel geleidelijk maken kan.
Wat betreft de Chinese arrogantie en lange tenen moeten we ook niet vergeten dat Nederland pakweg vijftig jaar geleden net zo arrogant reageerde op de Indische kwestie als China nu op Taiwan en Tibet. Ook de Indische kwestie was voor Nederland een interne kwestie waarin geen buitenlandse inmenging werd geduld. Toen koningin Wilhelmina werd bericht dat de Verenigde Naties Nederland hadden verzocht de politionele acties te staken, riep zij dan ook uit: “Nou, dan stappen we toch gewoon uit de Verenigde Naties!”
Hoe zal de heer met zijn hellebaard zijn land over honderd jaar verdedigen ? Ach, misschien is het karakter met de jadesteen binnen de landgrenzen wel veel kenmerkender voor het China van de toekomst: een land vol kostbaarheden.

Peter Ho
Kalligrafie door Sylvia Ho-Chang

Uit: China Nu 4 /’96, jaargang 21