Zou er een verband bestaan tussen lege steden en hiphop?

“Dat is toch geen muziek meer!” verzuchtte mijn Pekinese huisbaas toen hij mijn bandje met hiphop hoorde. In mijn oren swingt deze muziek de pan uit, maar voor hem is de Chinese rap, die vorig jaar voor het eerst van zich liet horen, slechts een voorbode van de ondergang van China in een poel van kapitalistisch verderf.

Wat mag dan wel muziek heten? De oude Chinezen hadden hier wel uitgesproken ideeën over.

De Chinese filosofie heeft nooit specifiek naar kennis op zich gestreefd, een doel dat het Westerse denken en de wetenschap juist wel probeert te bereiken. Maar de Chinese filosofie heeft wel altijd een grote nadruk gelegd op de cultivering van het Zelf. De meeste Chinese filosofen hebben de weg van de “innerlijke Heer en de Uiterlijke Koning” gepredikt. De Innerlijke Heer is diegene die moreel integer is, die als het ware de deugd zelve is. De Uiterlijke Koning is de man die grote daden in de wereld heeft verricht, terwijl er harmonie in zijn rijk heerst. Het ideaal in het oude China was dan ook de man die van binnen een heer is en van buiten een koning.

Welnu, een onderdeel van de cultivering van jezelf was muziek. Men geloofde vroeger dat muziek een bijna magische invloed had op het regeren van een vorst en zijn ministers. Er zouden in het oude China zelfs hele veldslagen zijn gewonnen door de kracht van de muziek.

Hat onderwijs van een ware heer was dan ook incompleet zonder een goede kennis van de muziek. Het beoefenen van muziek was gericht op de harmonie in jezelf en de wereld om je heen. Tekenend is hierbij dat de Chinese muziek pentatonisch (vijftonig) is, in tegenstelling tot de Westerse muziek die zeven tonen rijk is.

De Chinezen hebben namelijk juist die twee tonen (si en fa) laten vallen, die naar hun mening disharmonie veroorzaken. Verder was het verboden een instrument te bespelen als je gedachten ergens anders waren, je jezelf niet had gewassen of je kleren vies waren. Ook was het niet geoorloofd muziek te beoefenen in de nabijheid van rouwklanken of andere muziek, zonder wierook te hebben gebrand en let wel – zonder een intelligente toehoorder.

Het meest vereerde instrument is de qin, een soort citer. Het werd gemaakt van het hout van de Dryandra-boom, omdat die de enige boom was waarop de Phoenix, vogel van voorspoed, wilde zitten. Van het aantal snaren tot aan de afmetingen, het hele instrument stond bol van de symboliek.

Een bekend Chinees verhaal waarin u alle kenmerken van de ware heer en muziek terug zult vinden, zoals ik die net heb beschreven, is het verhaal van “De Lege Stad Strategie” uit de Roman van de Drie Koninkrijken.

Hat verhaal speelt zich af na de val van het Hanrijk in 220 na Chr. Zhuge Liang, de befaamde strateeg van het koninkrijk Shu-Han, had zich op een dag laten verrassen door zijn vijand Sima Yi, en bevond zich vrijwel zonder soldaten in de stad Yicheng. De stofwolken van Sima Yi’s enorme leger rezen al op aan de horizon en de officieren van Zhuge Liang raakten in paniek. Zhuge Liang bleef echter kalm en beval tot grote schrik van zijn officieren om de poorten van de stad wagenwijd open te gooien en liet soldaten in burger de straten voor de poorten vegen.

Hijzelf deed een taoistisch gewaad aan en begon, nadat hij wierook had ontstoken, rustig op de stadsmuur zijn citer te bespelan. De ogen van Sima Yi werden zo groot als schoteltjes toen hij dit schouwspel zag. Hij hoorde de vredige tonen van Zhuge Liangs muziekspel en zei: “De muziek van Zhuge is zo kalm. Hij kan nooit zo kalm zijn als hij niet de een of andere hinderlaag voor me in petto heeft”. En daarop blies Sima Yi met zijn legers de aftocht en verdween.

Zou het door dit soort verhalen komen dat de oude Chinezen hiphop geen muziek vinden, denkt u?

Peter Ho Kalligrafie door Sylvia Ho-Chang

Uit China Nu, jaargang 20, nr 1, 1995